لغزش ناپذیری انبیاء و امامان(علیهم السلام) (بررسی دلایل عقلی و نقلی عصمت)

تدوین و نگارش: معصومه مردمی استاد راهنما: جناب آقاي بهمن اكبري

استاد داور: آقای اسدی

چکیده

عصمت و تحلیل مفهوم شناسی آن با توجّه به آموزه‌های دینی و توصیه‌های اکید قرآن کریم از اهمیّت و جایگاه ویژه‌ای در بعد اعتقادی انسان برخوردار است. بطوری که معرفت و شناخت این حوزه‌ی اعتقادی نیازمند پایه و اساسی است که حکمت خداوند را اثبات می‌کند. به این بیان که خداوند براساس حکمت خود، پیامبرانی را برای هدایت بشر فرستاده است. انجام این هدف با لغزش ناپذیری پیامبران چه در حوزه‌ی گفتاری و چه در حوزه‌ی رفتاری پیوند ناگسستنی دارد. اگر پیامبران خود لغزش‌پذیر باشند، این هدف تحقق نخواهد یافت و این نقض کردن غرض و هدف است که در مورد خداوند حکیم محال است. پس باید پیامبران از هر لغزشی به دور باشند. و این عصمت تفضّل و عنایتی است از جانب خداوند متعال به پیامبر و امام(علیه السلام) در جهت جلب اعتماد و اطمینان مردم در پذیرش وحی الهی و تبیین آن که در این مورد بین علمای فرق مختلف اسلامی (شیعه، معتزله، اشاعره) اختلاف نظر وجود دارد.

طبق آموزه‌های دینی ما عصمت پیامبران و امامان(علیهم السلام) برخاسته از قرآن کریم می‌باشد. آیاتی که به تحلیل و بررسی عصمت پیامبران و امامان می‌پردازد بردو دسته‌اند: آیات مربوط به لغزش ناپذیری در گرفتن و ابلاغ وحی و آیات مربوط به لغزش ناپذیری پیامبران در رفتار.

عصمت یکی از شاخصه‌های اصلی پیامبران در جلب اعتماد مردم و اطمینان آنان به گفته‌های پیامبران می‌باشد و این جلب اعتماد یکی از دلایل عقلی است که خواجه نصرالدین طوسی در باب عصمت انبیاء و امامان به آن اشاره کرده وآن را تشریح کرده است.

در باب عصمت انبیاء و امامان دلایل عقلی و نقلی زیادی مطرح شده که از جمله‌ی آنها، جلب اعتماد، حدیث سفینه النوح و حدیث منزلت و آیه‌ی تطهیر و… می‌باشد.

البته در باب مسأله‌ی امامت میان دیدگاه شیعه و اهل سنت تفاوتهای زیادی وجود دارد که یکی از شرایط مورد اختلاف شیعه و سنی مسأله‌ی عصمت امام است. شیعه یکی از شرایط امامت را عصمت می‌داند چنانکه نصب امام(علیه السلام) از سوی خدا را انتصابی دانسته و معتقد است که جانشین واقعی پیامبر(صلی الله علیه و آله و سلم) می‌باشد در حالی که اهل سنت عدالت را کافی می‌دانند و عصمت را شرط نمی‌دانند.

در این رساله سعی ما بر آن است که با توجه به دلایل عقلی و نقلی به اثبات عصمت انبیا و امامان(علیهم السلام) در تمام حوزه‌های گفتاری و رفتاری بپردازیم.

کلید واژه‌ها: مفهوم شناسی عصمت، دلایل نقلی عصمت، دلایل عقلی عصمت، تفاوت دیدگاه شیعه و اهل سنت در باب عصمت و امامت، عصمت رفتاری، عصمت گفتاری.

موضوع: عزت وذلت در آینه قرآن وروایات
تدوین ونگارش: بهناز درگاهی، استاد راهنما :جناب آقای بهمن اکبری

تاریخ دفاع:۱۳۸۷

چکیده

موضوع عزت وذلت دو خصوصیت از موضوعات اخلاقی است که همواره در زندگی انسانها ساری وجاری بوده است.قاعدتا باید در چنین موضوعی که راه گشای زندگی مطلوب از غیر مطلوب است بحث هایی به عمل آمده باشد تا انسانها با شناخت داشتن کافی در مورد این دو موضوع از خطرات ناشی از ذلت در امان بمانند .زیرا گاهی عملی که نتیجه اش ذلت است تا آنجایی است که زندگی با این حالت جز مردن نیست. با اینکه در تفاسیر قرآنی وروایات پیشوایان دینی بحث های فراوانی از این دوموضوع به عمل آمده لکن باز در این زمینه جای گفتگو است که بیان وتبیین آنها لازم به نظر می رسد.

در این رساله که شامل شش فصل کلی می باشد به ابعاد مختلف شناسایی عزت وذلت از دیدگاه قرآن وسنت پرداخته به طوری که ابتدا عزت وذلت را در لغت واصطلاح تعریف کرده سپس به تعریف اصطلاحی آن دو در اخلاق اسلامی پرداخته وبه عزت نفس در پرتو خداشناسی اشاره کرده ودر پایان این فصل به حفظ کرامت وعزت نفس در برابر دیگران پرداخته ایم.

سپس آیات قرآنی که بحث عزت وذلت در آنها آمده به طور اجمال شرح داده شده ودر فصل بعد به بحث در مورد این موضوع درنهج البلاغه پرداخته شده سپس در فصل بعدی عزت وذلت را در مکتب امام حسین (ع)برررسی کرده ایم ودر فصل آخر به این موضوع از کلام معصومین (ع) نیز اشاره کرده ایم. امید آن را داریم که این تلاش ناچیز مورد استفاده پیروان قرآن وعترت قرار بگیرد.

موضوع: تزکیه نفس
 

تدوین نگارش:زینب پیرمحمدیان،استاد راهنما:آقای بهمن اکبری،استاد ناظر: تاریخ دفاع:۱۳۸۷

زندگی نفسانی وباطنی انسان یک حقیقی و واقعی است .انسان در باطن ذات یک مسیر واقعی را طی میکند که یا به سعادت وکمال خواهد رسید یا به شقاوت وهلاکت خواهد افتاد وسیر وحرکت واقعیت دارد واز عقاید واخلاق واعمال انسان نیرو ومدد می گیرد وآدمی وقتی می تواند به زندگی واقعی وهدفمند وقرب الی الله دست یابد که به خود سازی وتزکیه نفس وشناخت وجودی خود نایل آید که این فرایند می تواند پیش در آمد خداشناسی وشناخت مبدا هستی را برای انسان به ارمغان آورد چرا که به فرموده یامیر مومنان علی(ع) “من عرف نفسه فقد عرف ربه “مصداق بارز این خودسازی وتزکیه نفس وتقریب به الگوی کامل هستی یعنی رسول اکرم (ص)است که خداوند می فرماید :رسول الله(ص)اسوه ی حسنه است که نمونه ومصداق بارز خود سازی است. خدا در قرآن می فرماید:هرکس که عزت می خواهد پس همه عزت ها مال خداست.

کلمات طیب (نفوس پاک )به سوی خدا صعود می کنند وعمل صالح است که اورا بالا می برد البته چنین عزتی در سایه تزکیه وخودسازی انسان بدست خواهدآمد. فعلیت نفس انسان محصول کار وتلاش او می باشد که با عقاید واخلاق وملکات وخصلتهای درست می شود ونتیجه خوب یا بدش در جهان آخرت آشکار خواهد شد.

این رساله مشتمل بر چهار فصل می باشد که در فصل اول به کلیات اشاره شده که شامل معرفی موضوع ،پیشینه وسابقه تحقیق و…می باشد در فصل سوم به این که انسان چگونه می تواند با نفس خود مبارزه کند و آن را به مرتبه ی انسانیت نایل نماید ،پرداخته شده ونهایتا در فصل چهارم روش ها والگوهای تربیتی در اسلام وچگونگی پرداختن به آنها اشاره شده است.

امید است ،این بنده سرگشته حیران وگرفتار واسیر خواسته ها وتمایلات نفسانی در بحث تهذیب وتزکیه ی نفس قدم برداشته وامید آن را دارد که این تلاش ناچیز مقبول در گاه الهی وحضرت ولی عصر (عج)واقع شده ومورد استقبال سالکان قرار بگیرد.

کلید واژه ها :نفس وحالات آن ،تزکیه نفس ،الگوها وروشهای تربیتی ،مراتب ومراحل تزکیه نفس ،خودسازی نفس ،موانع تزکیه

موضوع: تسلط و نفوذ شیطان و دفع آن
 

تدوین و نگارش: فاطمه دشتبان، استاد راهنما: آقای دکتر اسدی، استاد ناظر: حجت الاسلام نظری، تاریخ دفاع: ۱۳۸۶

چکیده

تمرد و سرپیچی شیطان از فرمان الهی برای سجده کردن در برابر حضرت آدم (ع) و از دست دادن جایگاه خود و رانده شدن از درگاه الهی، سبب شد کینه‌ی آدم را به دل بگیرد و به جای جبران خطای خود با شیوه‌های گوناگون، خود را مهیای ضربه زدن و گمراه کردن فرزندانش کند و برای دست یافتن به این هدف به عزت الهی قسم یاد کرده است. هرچند خداوند به شیطان مهلت داد اما به این دشمن چنان توان و نیرویی نداد تا قدرت و اختیار را از ما بگیرد و ما را به هر بیراهه‌ای که خواسته بکشاند و ما هستیم که با ضعف‌های خود بهانه دست دشمن می‌دهیم تا به سوی ما حمله‌ور شود.
خداوند در میان مبارزه، ما را بدون سلاح رها نکرده است ما را با سلاح‌های مناسب و کار آمد مجهز ساخت و به ما توانایی‌هایی داد تا بتوانیم دشمن را برای همیشه از خود رانده، سرکوب کنیم و حتی به اسارت خود درآوردیم. ما سعی کردیم در این رساله به سوال‌هایی از جمله این که چرا خداوند به شیطان مهلت داد؟ ترفندهای شیطان چگونه است؟ راه‌های مقابله با این دشمن خطرناک چگونه است؟ پاسخ دهیم. بدرستی که شیطان همیشه دنبال موقعیتی است که به ما ضربه بزند. بیایید نگذاریم این سگ تربیت شده‌ی آفرینش به سوی ما پارس کرده و ما را زمین‌گیر کند بیاییم با اتکا به خداوند متعال با این دشمن خطرناک مبارزه کنیم و جواب دندان‌شکنی به کارها و ترفندهایش دهیم. اما موضوع این تحقیق در مورد نفوظ و تسلط شیطان و دفع آن است که شامل چهار فصل می‌باشد که به ترتیب عبارتند از: در فصل اول: کلیات ـ تعریف موضوع تحقیق، اهمیت و ضرورت تحقیق، ساختار تحقیق، روش تحقیق و مشکلات تحقیق، شرح داده شد. در فصل دوم: کارنامه‌ی ابلیس از یک نگاه ـ آغاز دشمنی، مهلت به دشمن و حکمت آن و توان و گستره‌ی فعالیت دشمن شرح داده شد. در فصل سوم: ترفندهای شیطان ـ آرایشگری دشمن ویژگی‌های اصلی شیطان شرح داد شد. در فصل چهارم راه‌های مبارزه با شیطان ـ مراحل اولیه مبارزه با شیطان، راه‌های کسب تقوا و راه‌های مراقبت از نفس توضیح داده شد.

موضوع:علم غیب پنج تن آل عبا نگارش وتدوین: خیران نعمتی،استاد راهنما:آقای دکتر محمد رضا اسدی، استاد راهنما:حجت الاسلام آقای نظری،تاریخ دفاع:آذر ۱۳۸۵ چکیده عشق اهل بیت «علیه السلام » وخاندان رسالت مرا برآن داشت که پیرامون جلال وعظمت این اسطوره های بشر و اسوه های برتر مطالبی نوشته وعلم آنهارا با سخنان جذاب وپر محتوا ی خودشان معی نمایم البته موضوهژع این رساله در مورد علوم تمامی ائمه نمی باشد بلکه «علم غیب پنج تن آل عبا» می باشد. که به هشت فصل تقسیم شده است .که به ترتیب عبارتند از : فصل اول :کلیات ۱- تعریف وتبیین موضوع ۲-ضرورت واهداف تحقیق ۳- پیشینه موضوع ۴- سوالات اصلی وفرعی ۵- روش تحقیق ۲- فصل دوم :علم غیب ۳- ۱- اختصاص علم غیب به خدا ۲- علوم اهل بیت «علیه السلام » ۳- گستره علم اهل بیت «علیه السلام» ۴- فصل سوم :پیامبر اکرم «صلی الله علیه وآله» ۵- ۱-منابع علمی پیامبر اکرم «صلی الله علیه وآله» ۲- تایید علم پیامبر «صلی الله علیه وآله» از طرف قرآن ۳- نمونه هایی از علوم پیابر اکرم«صلی الله علیه وآله» ۶- فصل چهارم : حضرت علی «علیه اسلام» ۷- ۱- منابع علمی حضرت علی «علیه اسلام» ۲- اعلام حدود معرفتی۳- نمونه هایی از علوم حضرت علی «علیه السلام» ۸- فصل پنجم :حضرت فاطمه «علیها السلام» ۹- ۱- میزان توانایی علمی حضرت زهرا فصل پنجم :حضرت فاطمه «علیها السلام» ۱۰- ۲-نمونه ای از علوم حضرت فاطمه «علیها السلام» ۱۱- فصل ششم : امام حسن«علیه السلام» ۱۲- ۱- برتری علمی اهل بیت «علیه السلام»بر دیگران ۲- اعلام حدود معرفتی ۳ – پیشگویی های امام حسن «علیه السلام» ۱۳- فصل هفتم :امام حسین «علیه السلام» ۱۴- ۱- منابع علمی امام حسین«علیه السلام» ۲- اعلام حدود معرفتی ۳- نمونه هایی از علوم امام حسین«علیه السلام» ۱۵- فصل هشتم :پاسخ به سوالات احتمالی