پاکیزه حبیبی
مدرسه علمیّه فاطمیّه جلفا
چکیده
صلح امام‌حسن‌علیه‌السلام‌با معاویه، از دشوارترین حوادثی بود که امامان و اهل‌بیت پس از رسول‌اکرم‌صلّی‌الله‌علیه‌و‌آله‌از ناحیه‌ی امّت بدان دچار شدند. امام‌حسن علیه‌السلام با این صلح، آن‌چنان محنت طاقت‌فرسائی کشید که هیچ کس جز به‌کمک خدا، قادر بر تحمّل آن نیست. لیکن او این آزمایش عظیم را با پایداری و متانت تحمل کرد و پیروز‌مند‌و دست‌یافته به هدف خود- یعنی مراعات حکم خدا و قرآن و پیامبر و صلاح مسلمانان- از آن بیرون جست. چه، اگر در آن روز حسن‌بن‌علی علیه‌السلام، خود و بنی‌هاشم و یاران‌ایشان را به خطر می‌افکند و آنان را با قوای نیرومند و مجهّز معاویه روبه‌رو می‌ساخت و هم‌چون برادرش حسین علیه‌السلام در عاشورا بر فداکاری و جانبازی همت می‌گماشت، بی‌شک جنگ، با نابودی تمامی افراد جبهه امام پایان می‌یافت و باند اموی بدین وسیله به پیروزی درخشانی نائل می‌گشت. چه پس از نابودی این جبهه، میدان برای معاویه، خالی می‌ماند و امکان هر‌گونه ترکتازی و تجاوزگری می‌یافت و در نتیجه، امام حسن علیه‌السلام به همان سر‌انجامی که سخت از آن پرهیز داشت دچار می‌گشت و فداکاری او نیز در آراء عمومی به جز اعتراض اثری به جای نمی‌گذاشت.
اما هدف از قیام امام‌حسین علیه‌السلام چیزی جز احیای دین خدا و سنت پیامبر صلّی‌الله‌علیه‌و‌آله و سیره‌ی امیرالمؤمنین‌علی‌علیه‌السلام نبود، چرا که بیست سال خلافت معاویه توانسته بود تمامی زمینه‌های تحریف و انحراف از اسلام را فراهم سازد و در ادامه‌ی این سیاست جاهلی و اسلام‌ستیز، یزید که تجسم همه‌ی رذالت‌ها و ضد‌ارزش‌هاست، به عنوان جانشین او به خلافت منصوب می‌شود و تصمیم می‌گیرد با گرفتن بیعت اجباری ازحسین‌بن‌علی‌علیه‌السلام و یا با شهادت رساندن او، آخرین نیرو و سنگر مقاومت در برابر اشرافیّت جاهلی را در هم شکند، و برای همیشه نام اسلام را محو نماید. آری حسین‌بن‌علی علیه‌السلام از یک سو و یزید از سوی دیگر، سمبل و نماد دو جریان، دو اندیشه و دو فرهنگ بودند. حسین‌علیه‌السلام نماد و پاسدار اسلام و سنت نبوی و علوی، و یزید نماد تمام عیار فکر و فرهنگ جاهلی. بدین جهت است که آن حضرت‌علیه‌السلام به هیچ قیمتی حاضر به بیعت با یزید نشد و شهادت را پذیرفت، تا عزت اسلام و ذلت کفر برای همیشه بر جای بماند.
واژگان کلیدی: امام‌حسن‌علیه‌السلام، صلح، امام‌حسین‌علیه‌السلام، قیام، اسلام، جهاد.
مقدمه
در زندگی فردی و اجتماعی انسان‌ها همواره تحولات و دگرگونی‌هایی رخ می‌دهدکه بسیاری از آن‌ها قابل ارزیابی و دقت است، و برای آیندگان بهترین آموزگار و معلّم ارزش‌هاست. حادثه عظیم عاشورای حسینی نیز یکی از تحولات مهم سیاسی-تاریخی بشریت و تداوم خط رسالت پیامبران آسمانی است و با تحلیل حادثه‌ی بزرگ و بی‌نظیر عاشورا، در حقیقت بازشناسی و بازکاوی نهضتی است که از مهم‌ترین وقایع تاریخی در حیات بشر به شمار می‌آید
دیر زمانی است که افرادی کوته‌بین، مغرض و یا جاهل به سیره‌ی سیاسی امام حسن علیه‌السلام خرده می‌گیرند که چرا او مانند امام حسین‌علیه‌السلام قیام نکرد و با معاویه‌بن‌ابی‌سفیان از در سازش و مسالمت وارد گردید. این خرده‌گیری‌ها و اعتراضات، در زمان حیات خود حضرت و در زمان ائمه بعد از وی نیز صورت گرفته است. آیا بهتر نبود که آن چه را که بعداً امام حسین‌علیه‌السلام انجام داد امام حسن‌علیه‌السلام جلوتر انجام می‌داد و در برابر معاویه قیام می‌کرد، یا پیروز می‌شد و یا با شهادت خود حکومت معاویه را متزلزل می‌ساخت.
این موضوع در علوم تاریخی، دین‌پژوهی، معصوم‌شناسی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است که هر کدام گوشه‌ای از دلایل را برای تعیین سیاست دو امام بزرگوار بیان داشته‌اند. و امروزه دشمنان با پی بردن به اهمیت واقعه‌ی کربلا و فرهنگ عاشورا و تأثیرات آن در شیعیان درصدد برآمده‌اند تا از هر راه ممکنی جلوی تأثیر آن را گرفته و آثار آن را خنثی کنند و یکی از این فعالیت‌ها شبهه صلح امام حسن علیه‌السلام و جنگ امام حسین‌علیه‌السلام است که امام حسین علیه‌السلام‌را خشن و جنگ‌طلب معرفی کرده‌اند. در واقع قیام و صلح، هر دو به مسئله جهاد برمی‌گردند امام حسن‌علیه‌السلام متارکه‌ی جهاد نمود و صلح کرد ولی امام حسین‌علیه‌السلام قیام کرد و به جهاد مبادرت کرد. در قرآن کریم هم دستور به جنگ و جهاد داده شده و هم دستور به صلح. بنابراین اسلام نه صلح را به معنای یک قانون ثابت می‌پذیرد و نه در همه‌ی شرایط جنگ را توصیه می‌کند، بلکه هر کدام از این دو تابع شرایط خاصی است. از این رو می‌بینیم پیامبر اسلام صلی‌الله‌‌علیه‌و‌آله‌و‌سلم در بدر و احد و احزاب با مشرکین می‌جنگد و در حدیبیه با سر‌سخت‌ترین دشمنان اسلام یعنی مشرکین مکّه قرارداد صلح امضا می‌کند. پس همان عللی که موجب صلح امام حسن‌علیه‌السلام و دلیل خوداری امام حسین‌علیه‌السلام از قیام در زمان معاویه بود، همان علل باعث قیام امام حسین علیه‌السلام در زمان یزید می‌باشد که هر انسان حق‌جوی باید در این مورد بصیرت به خرج دهد.
آخرین نظرات